Wędrówki po Górach Klewińskich

Wędrówki po Górach Klewińskich

Ukoronowaniem bieszczadzkiego klimatu Gór Klewińskich są „połoniny” w ich kulminacjach i ruiny nieistniejących już wiosek. Zamknięte w ruinach domów historie ukazała wydana w 2008 roku książka niemieckiego pisarza – Klausa- Jürgena Liedtke pt. „Zatopiony Świat” (Die versunkene Welt). Ta publikacja uzmysławia, że to także obszar doceniany poza granicami naszego regionu i kraju. Dziewicze góry na nizinach z punktami widokowymi, z których rozpościera się widok na 50 kilometrów, to niezwykły obszar turystyczny i przyrodniczy. Góry Klewińskie to centralne miejsce Dzikich Mazur.

Ze względu na ukształtowanie terenu Gór Klewińskich, przypominające Bieszczady: podjazdy, urwiska, punkty widokowe, śródleśne jeziora, preferowane są wycieczki piesze, nordic walking, rowerowe oraz w okresie zimowym na nartach śladowych. Opracowany jest szlak do tego typu rekreacji:

Góry Klewińskie

– Pętla Czupowska o długości ok. 11 km, biegnąca z Klewin drogami śródleśnymi okrążająca Jezioro Czupowskie i Jezioro Gryżewskie Małe, wychodząca we wsi Jezierzyny i ponownie wchodzi w teren leśny aż do Klewin.

– Teren leśny, ukształtowanie terenu, śródleśne jeziorka, bagna i zalane tereny przez bobry są siedliskiem zwierzyny płowej, drapieżnej i ptactwa – jest to idealny teren do podglądania przyrody, dla fotografików, malarzy, dlatego w ofercie aktywnego wypoczynku znajdą się wędrówki z przewodnikiem.

1. W zależności od specyfiki czy nastawienia do oglądania np. zwierzyny płowej, łosia, bobra – przeznaczona będzie trasa przemarszu z przewodnikiem o nazwie „Śródleśne Oczka” ok. 10 km.

2. W przypadku chęci obserwacji bielika czy orlika krzykliwego trasa przemarszu z przewodnikiem prowadzona będzie szczytami Gór Klewińskich o nazwie „Kiermuszyny” o długości ok. 6 km.

W zależności od potrzeb uczestników aktywnego wypoczynku, wszystkie trasy mogą być w dowolny sposób modyfikowane.

Wycieczki krajoznawczo – przyrodnicze

Wycieczka rowerowa „Szlak Wschodni” o długości ok. 20 km przebiegający przez obiekty historyczne i przyrodnicze:

• – Zabytkowy zespół dworsko-parkowy w Klewinach,
• – Umocnienia z okresu II Wojny Światowej w rejonie wsi Klewiny,
• – Cmentarz wojenny żołnierzy rosyjskich i niemieckich z okresu I Wojny Światowej. Zlokalizowany w lesie na północ od miejscowości Klewiny. Miejsce spoczynku 7 nieznanych żołnierzy armii rosyjskiej oraz 18 żołnierzy armii niemieckiej, w tym trzech o nieznanej tożsamości. Według opracowania Maxa Dehnena, ich pierwotnym miejscem spoczynku były następujące miejsca w Klewinach: cmentarz wojenny na Kościelnej Górze, cmentarz majątku, mogiła w ogrodzie majątku oraz mogiła nad stawem ( żołnierze armii rosyjskiej ).
• – Głaz narzutowy (pomnik przyrody) „Angerapp – pomiędzy miejscowościami Skaliszkiejmy i Jagoczany w lesie,
• – Aleja dębowa w Jagoczanach,
• – Ruiny po byłym obozie RAD Gleisgarben w Jagoczanach,
• – Zabytkowy Kościół ewangelicki ob. rzym.-kat, koniec XIX w. w Rogalach,
• – Była kaplica Baptystów w Rogalach,
• – Głaz narzutowy (pomnik przyrody) „Skalich”- pomiędzy miejscowościami Rogale i Ziemiany w lesie,
• – Jeziorko wytopiskowe śródleśne przy głazie „Skalich”,
• – Budynek po byłej szkole w Ziemianach (niespotykana architektura),
• – Panorama południowa z Gór Klewińskich.

Szlak żółty Gołdap – Węgorzewo (około 72 km).

Gołdap – Jabłońskie – Włosty – Rożyńsk Wlk. – Juchnajcie – Sokoły – Rożyńsk Mały – Janki – Ziemiany – Klewiny – Czarna Góra – Skaliszkejmy – Kruki – Jagiele – Żabin – Mieduniszki Małe – Mieduniszki Wielkie – Brożajcie – Lasy Skaliskie – Kanał Brożajcki – Bąkowo – Wydutki – Popioły – Brzozówka – Kaczorówka – Węgorzewo.
Szlak żółty prowadzi z Gołdapi do Węgorzewa. Powstał on w 1999 roku, po kilku latach prac projektowych (Ryszard F. Dutkiewicz). Szlak ten spełnia ideę połączenia Gołdapi z Węgorzewem i Giżyckiem szlakiem zielonym, która narodziła się w kręgu Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego w końcu lat siedemdziesiątych. Szlak ten, długości 76 km, dzieli się zasadniczo na cztery części.
Pierwsza z nich (14,5 km) wiedzie skrajem doliny Gołdapy do Rożyńska Małego, druga (22 km) – kręcąc się wśród lasów – wyprowadza poprzez wyniesienia Gór Klewińskich i Kruckich ku granicy i przez Żabin, Rapę – ku obniżeniu Wielkiej Pętli Węgorapy. Trzecia część (20 km) prowadzi przez Lasy Skaliskie, wzdłuż Kanału Brożajckiego i doliną Gołdapy do Popiółów przy drodze Gołdap-Węgorzewo. Ostatni odcinek szlaku żółtego, już w powiecie Węgorzewo, doprowadza do Węgorzewa szlakiem wzgórz pomiędzy Popiołami a Kaczorówką i stąd nasypem dawnego szlaku kolejowego do centrum miasta.

Klewiny dwór

Dwór Klewiny to zabytkowy zespół dworski z 2 połowy XIX wieku wpisany do Rejestru Zabytków woj. warmińsko-mazurskiego pod numerem A- 1035 z dnia 04.09.1995 roku, w którego skład wchodzą:

• – budynek mieszkalny ( Dwór ),
• – magazyn z przylegającym do niego budynkiem inwentarskim,
• – obora,
• – komin i ruiny gorzelni,
• – park wraz z aleją dębową.

Nazwa miejscowości Klewiny w historii była zmieniana w zależności od potrzeb rządzących. Ziemie te wcześniej odebrane prawdopodobnie Litwie, zaczął zasiedlać po hołdzie pruskim w 1525 roku Książę Albrecht Hohenzollern jako lenny władca Prus Książęcych. Dostępne źródła historyczne nie podają dokładnej daty powstania Klewin. Na podstawie historii osadnictwa w okolicy można przypuszczać, że powstały w drugiej połowie XVI wieku, a nazwa miejscowości Klewiny jest pochodzenia litewskiego. „Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego z 1883 roku podaje:
– Klewiny – dobra, powiat darkiemski, stacja pocztowa Szobienice, w 2 połowie XIX wieku został wybudowany dwór z zespołem budynków gospodarczo-inwentarskich i parkiem”.
W sprawdzonych źródłach historycznych brak jest danych o właścicielach majątku. Prawdopodobnie ostatnim właścicielem lub zarządcą był generał niemiecki.
Przed II Wojną Światową w majątku hodowano konia trakeńskiego dla potrzeb wojska oraz produkowano spirytus w gorzelnii, zniszczonej w czasie działań wojennych. Po wojnie majątek był własnością Skarbu Państwa w zarządzie byłego PGR Banie Mazurskie. W 1997 roku wydzierżawiony Kazimierzowi i Mariuszowi Oszmiańskim w którym był prowadzony chów gęsi białej owsianej. Od 2010 roku majątek został kupiony przez dotychczasowych dzierżawców. Obecnie w majątku prowadzona jest produkcja rolnicza metodami ekologicznymi: sady (orzech, jabłoń, śliwka, czereśnia i malina), chów owiec rasy; Białogłowa Owca Mięsna oraz chów bydła mięsnego rasy Limusine.
Wracając do nazwy miejscowości Klewiny to jest to nawa historyczna pochodzenia litewskiego. W 1938 roku w ramach germanizacji nazw miejscowości zmieniono nazwę z Klewinen na Tannenwinkel jak również powiat Darkehmen na Angerapp obecnie Oziersk w Rosji.

Aleja dębowa w Klewinach

Aleja dębowa powstała w tym samym czasie co park jako droga dojazdowa do majątku Klewiny.. Aleje były od wieków powszechnie stosowanym elementem kompozycji parków i ogrodów. Zakładanie alei w Prusach zapoczątkowali królowie Fryderyk Wilhelm I i jego syn Fryderyk II. Działalność tę kontynuowali ich następcy. W 1841 roku z polecenia Fryderyka Wilhelma IV ukazał się dekret o alejach, w którym zalecano zachowanie starych i sadzenie nowych alei zarówno na gruntach państwowych jak i na prywatnych. Aleja dębowa wzdłuż drogi dojazdowej do Klewin jest tego przykładem. Od skrzyżowania z drogą Rogale – Żabin na odcinku ok. 1500 metrów zachowuje czystość gatunkową – sam dąb, potem są przerwy w drzewostanie i w pobliżu Dworu Klewiny i parku pojawia się jesion i klon. Układ alei został zachowany również w parku, gdzie można wyróżnić aleję lipową, aleję dębową i mieszaną klon, lipa i buk. Buk nie jest naturalnym gatunkiem w tej szerokości geograficznej i pochodzi z nasadzeń. W pobliżu Dworu znajduje się również z tego okresu las bukowy o pow. ok. 0,5 ha

Questy

„Od Trakena do bobra” Quest pieszy, czas ok. 160 min., którego trasa przebiega wokół Dworu Klewiny, a którego przesłanie brzmi: „Mimo, że w nazwie znajdziesz zwierzęta; historia tych ziem dużo pamięta, o wojnach przebytych, poległych żołnierzach co będąc wrogami w jednej leżą mogile. Idąc po śladach tamtych czasów zobaczysz jak przyroda ślady wojen zaciera, przywraca prawa natury w których króluje bóbr, wilk i orzeł”.

Pomniki przyrody

• Głaz narzutowy „Angerapp”- pomiędzy miejscowościami Skaliszkiejmy i Jagoczny w lesie
• Głaz narzutowy „Skalich” – pomiędzy miejscowościami Rogale i Ziemiany w lesie

Lasy Skaliskie

Lasy Skaliskie położone są w Niecce Skaliskiej (wys. ok. 100 m n.p.m.), centralnej części Krainy Węgorapy. Niecka ta w czasie ostatniego zlodowacenia była wielkim zbiornikiem wytopiskowym, który z czasem zatorfił się i zarósł. Próby osuszenia (Kanałem Brożajckim i siecią kanałów melioracyjnych) nie powiodły się i teren uległ ponownemu zabagnieniu. Obecny drzewostan Lasów Skaliskich – o pow. ok. 8000 ha – to przede wszystkim bory świerkowo-sosnowe i bory świerkowe na torfie o charakterze syberyjskim, lasy leszczynowo-świerkowe, łęgi, olsy. Żyją tu m.in.: bobry, łosie, jelenie, dziki, rysie i sarny oraz wiele gatunków ptaków, wraz z największym naszym drapieżnikiem – bielikiem.

Góry Audyniskie

Góry Audyniskie to pasmo pofalowanych zalesionych wzgórz
morenowych o wysokościach 150-180 m n.p.m. (najwyższe
wzniesienie 183,5 m n.p.m.) ciągnące się z północy na południe
wzdłuż południkowego odcinka doliny Gołdapy, na zachodnim
brzegu jej doliny pomiędzy Jagoczanami a Rożyńskiem Małym.
Przez jego południową część przebiega żółty szlak turystyczny
z Gołdapi do Węgorzewa.

Wielka Pętla Węgorapy
Węgorapa wypływa z jeziora Mamry i płynie ku północnemu
wschodowi, w stronę granicy polsko-rosyjskiej. W okolicach
wsi Brożajcie, Mieduniszki Wielkie i Małe tworzy szereg meandrów (tzw. Wielką Pętlę Węgorapy) o łącznej długości ok.12
km. Płynie tu powoli głęboko wciętą doliną. Większość wód
Węgorapy odprowadzona jest północnym odcinkiem kanału
Brożajckiego, który łączy początek i koniec „Wielkiej Pętli”,
odległe od siebie jedynie o niecały kilometr. Meandry są dużą
atrakcją krajobrazową, dostępną również dla kajakarzy

Kanał Brożajcki

Kanał Brożajcki o dł. 8 km przekopano w 1733 r. od wsi Miczuły
nad Gołdapą ku północy do majątku Brożajcie nad Węgorapą,
przecinając Lasy Skaliskie. Powstał on jako jeden z odcinków
drogi wodnej dla spławu drewna do Królewca, według projektu Jana Władysława von Suchodolec. Swojemu celowi służył
krótko. W latach 1824-26 został restaurowany i wzbogacony
o śluzę w Miczułach. W latach 1844-50 powstał jeszcze Kanał
Dopływowy w zachodniej części lasu i sieć rowów odwadniających. Obecnie Kanał jest atrakcją turystyczną na szlaku kajakowym. Od lat 80. ub. wieku działa w Brożajciach elektrownia
wodna o mocy 200 kW. Kanał zabiera wodę Gołdapie, która
za Miczułami ma rozmiar rowu melioracyjnego.